ZAŠTITA REPRODUKTIVNOG ZDRAVLJA
autor: Dr A. Makević
Za mlade je važno da znanja koja stiču o reproduktivnom zdravlju primjene u planiranju porodice, zadovoljstvu življenja i rađanja i njegovanju dobrih porodičnih odnosa
Pod reproduktivnim zdravljem se podrazumijeva usklađenost i normalno funkcionisanje reproduktivnog sistema u tjelesnom, psihičkom i socijalnom smislu. Ono je bitno jer omogućava ljudima da se osjećaju dobro, da vole i da budu voljeni, da štite i da budu zaštićeni i da ostvare jednu od najlepših uloga u životu, a to je roditeljstvo. Zaštita reproduktivnog zdravlja uključuje edukaciju o seksualnosti i reprodukciji, savjetovanje o planiranju porodice, zdravstvenu zaštitu reprodukcije, prevenciju, dijagnostiku i liječenje različitih bolesti, prekid trudnoće, kao i prevenciju seksualnog zlostavljanja i brigu o žrtvama.
RAZVOJ I SAZRIJEVANJE
Sama briga o reproduktivnom zdravlju počinje od samog rođenja, a naročito je važna u periodu adolescencije kada se dešavaju krupne promjene u tjelesnom izgledu i funkcionosanju organizma, doživljavanju vanjskog svijeta, načinu razmišljanja i ostvarivanju kontakata sa drugim ljudima.Tokom puberteta dijete se razvija i sazrijeva u odraslu osobu sposobnu za reprodukciju. Kod djevojčica to je uzrast oko 11. godine, koji počinje rastom grudi, pojavom malja na intimnim dijelovima tijela, organizovanjem masnog tkiva oko butina i zadnjice, izbijanjem akni na licu. Uvećavaju se spoljašnji polni organi i nastaje menstrualno krvarenje.Kod dječaka pubertet počinje kasnije, oko 13. godine, tjelesnim rastom i uvećavanjem polnih organa. Na licu se javljaju malje, grkljan se uvećava, javlja se Adamova jabučica, produbljuje glas. Mišićna masa se uvećava, ramena postaju šira, stopala se izdužuju. Sve ove promjene utiču i na psihički razvoj. Učestale su promjene raspoloženja i ponašanja. Humana seksualnost je kompleksan pojam koji ne podrazumijeva isključivo samo seksualne kontakte, već i osjećanja, potrebu za prihvatanjem, odgovornost, znanje, seksualni identitet, seksualnost, fantazije i drugo. Današnja odlika adolescenata je i ranije stupanje u seksualne odnose, a karakteriše ga potreba za bliskošću, eksperimentom, dokazivanju superiornosti u grupi vršnjaka i slično.
SPRJEČAVANJE POLNO PRENOSIVIH BOLESTI
Polno prenosive bolesti spadaju u grupu zaraznih bolesti koje se prenose seksualnim kontaktom, a veoma su bitne u reproduktivnom zdravlju. Često nosioci bolesti dugo vremena mogu biti bez ikakvih simptoma. U svrhu sprječavanja seksualno prenosivih bolesti neophodna je pravilna i redovna higijena polnih organa, upotreba zaštitnih sredstava, vakcinacija, testiranje na seksualno prenosive bolesti, upotreba sterilnih instrumenata i materijala u kontaktu sa zdravim ili oboljelim osobama tokom medicinskih ili drugih invazivnih intervencija.Tako se moramo štititi od virusnih uzročnika koje uzrokuju polne bradavice, herpes virusne infekcije, hepatitisa B i C, HIV infekcije, ali i bakterijskih kao što su klamidija i mikoplazma, gonoreja, sifilis ili gljivične infekcije, na primer, polne kandidijaze. Ne smijemo zaboraviti ni infekciju parazitima kao što su stidne vaši i trihomonas. Svi ovi uzročnici dovode do bolesti i ukoliko se jave uz razvoj simptoma ili bez njih, dovode do oštećenja reproduktivnog zdravlja i nastanka muškog ili ženskog steriliteta.
PLANIRANJE PORODICE
Porodica predstavlja najvažniji stub društva, izvor sigurnosti i zadovoljstva čovjeka i “jedinicu” reproduktivnog zdravlja. Sretna porodica je ona u kojoj se članovi međusobno poštuju i podržavaju i predstavlja osnov našeg psihičkog i fizičkog zdravlja. Planiranje porodice je svjesna djelatnost individue i parova da rode zdravo dijete i da kvalitetno ostvare sve svoje uloge tokom životnog ciklusa. Civilizacijskim dostignućem smatra se osnovno pravo svih parova i pojedinaca da slobodno i odgovorno odluče o broju i razmaku rođenja svoje djece. Koncept planiranja porodice zamijenio je koncept kontrole rađanja. Metode planiranja porodice su kontracepcija, sterilizacija i namjerni prekidi trudnoće. Kontracepcija (sprječavanje neželjenog začeća) predstavlja privremeni metod začeća, za razliku od sterilizacije koja je definitivan metod sprječavanja trudnoće.
KONTROLA RAĐANJA
Kontracepcija je društveno prihvaćena posljednjih 20 do 30 godina, istovremeno je vrlo bitan ali i komplikovan dio modernog života. Ona je omogućila parovima veću kontrolu i uživanje u životu. Mada idealni kontraceptivni metod još nije pronađen, metodi kojima danas raspolažemo su sasvim prihvatljivi i svaki par može samostalno da odabere zadovoljavajući način planiranja porodice. Idealno kontraceptivno sredstvo treba da je neškodljivo, djelotvorno, prihvatljivo i jeftino. U kontracepciju se ubrajaju fizičke metode (kondom-prezervativ za muškarce i žene, dijafragma i spirala), hormonska sredstva ( tablete, flasteri, injekcije), hemijska sredstva ( u vidu krema ili globula), prirodne metode ( metode prekinutog snošaja, određivanje plodnih dana). Mladi se najčešće odlučuju za kondom ili kontraceptivne pilule. Kondomi su lako dostupni, jednostavni za upotrebu izrađeni od tankog lasteks materijala ili gume. Štite od neželjenog začeća i seksualno prenosivih bolesti, ali imaju nedostatke jer mogu da spadnu ili da se mehanički oštete. Pod pojmom “abortus” podrazumijeva se namjerni prekid rane trudnoće instrumentalnim medicinskim putem.
Stoga, ukoliko ste mladi važno je primjeniti i implementirati znanja koja stičete o reproduktivnom zdravlju u planiranju porodice, zadovoljstvu življenja i rađanja, kao i njezi dobrih porodičnih odnosa..
Betty.ba
